جشن سده

جشن سده یکی از بزرگترین اعیاد باستانی ایرانیان است و قدمتی به درازای تاریخ دارد. فردوسی بزرگ علت پیدایش جشن سده را پیروزی هوشنگ شاه بر مار سیاه می داند  که طی آن بر اثر برخورد دو سنگ با هم جرقه ای تولید شده و آتش بوجود می آید. وی می سراید:

کی روز شاه جهان سوی کوه

گذر کرد با چند کس هم گروه

---

 

پدید آمد از دور چیزی دراز

سیه رنگ و تیره تن و تیزتاز

دو چشم از برسر چو دو چشمه خون

ز دود دهانش جهان تیره گون

نگه کرد هوشنگ با هوش و سنگ

گرفتش یکی سنگ و شد تیز چنگ

به زور کیانی رهانید دست

جهانسوز مار از جهانجوی جست

برآمد به سنگ گران سنگ خرد

همین و همان سنگ بشکست گرد

فروغی پدید آمد از هر دو سنگ

دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ

نشد مار کشته ولیکن ز راز

ازین طبع سنگ آتش آمد فراز

جهاندار پیش جهان آفرین

نیایش همی کرد و خواند آفرین

که او را فروغی چنین هدیه داد

همین آتش آنگاه قبله نهاد

بگفتا فروغیست این ایزدی

پرستید باید اگر بخردی

شب آمد برافروخت آتش چو کوه

همان شاه بر گرد او با گروه

یکی جشن کرد آن شب و باده خورد

سده نام آن جشن فرخنده کرد

ز هوشنگ ماند این سده یادگار

بسی باد چون او دگر شهریار

اما ابوریحان بیرونی در کتاب التفهیم و خیام در نوروزنامه بر این باورند که سر منشاء جشن سده، پیروز فریدون بر ضحاک ماردوش است که به دستور فریدون آتش بر بامها روشن کردند و بدین سان هر ساله مردم به یاد این پیروزی بزرگ آتش می افروزند و جشن می گیرند.

جشن سده خجسته باد