جشن میانه زمستان

ایرانیان باستان سال را به چهار فصل تقسیم نموده و هر فصل را نیز به دو نیمه بخش می نمودند. این تقسیم بندی ها با اعتقاداتی نیز همراه بود. برای نمونه مردم ایران زمین نیمه زمستان را جشن می گرفتند زیرا معتقد بودند که در این روز سرما که به اهریمن نسبت داده می شد، خواهد شکست و زمان باقیمانده تا نوروز، هوا به سمت گرم شدن پیش خواهد رفت و گیاهان بیدار می شوند.

جشن نیمه زمستان خجسته باد

جشن سده

جشن سده از قدیمی ترین جشن های ایرانی حتی قدیمی تر از نوروز است. فردوسی در شاهنامه آنرا به دوران هوشنگ شاه دومین پادشاه پیشدادی نسبت می دهد. جشن سده جشن پیدایش آتش است. در روایت اساطیری ایران باستان آمده است که هوشنگ شاه به هنگام شکار، مار بزرگ سیاه رنگی را می بیند و به سوی آن سنگی پرتاب می کند که از برخورد سنگ با سنگ دیگر، جرقه ای پدید می آید و بوته خشکی در آن حوالی آتش می گیرد.

جشن نوسره

در آئین باستان پارسی، روز پنجم هر ماه به سپندارمذ نسبت داده شده است و چون خواستگاه آریایی ها مناطق سردسیر بوده است از سرما و تاریکی هراس داشتند و آنرا نشان اهریمن دانسته و سعی می کردند تا با برگزاری جشن ها و آتش افروختن ها، گرما و نور را جایگزین سرما و تاریکی نمایند.

بهمنجه

بهمن از واژه اوستایی وهومن به معنی اندیشه نیک، منش یا خرد سپندینه (مقدس) ریشه گرفته است. بهمن فرشته نگاهبان حیوانات بوده و خروس پرنده ویژه جشن بهمنگان است و گل یاس سپید نماد بهمن است. به جشن بهمنگان، بهمنجه هم گفته می شود. ابوریحان بیرونی در کتاب آثار الباقیه عن القرون الخالیه آورده است:

"روز دوم آن روز بهمن عید است که برای توافق دو نام آنرا بهمنجه نامیده اند"

چهارمین روز جشن دیگان

یست و سوم دی ماه، دی به دین روز، چهارمین روز از جشن های چهارگانه دیگان است. در این روز نیز زرتشتیان در کمال پاکیزگی و نظافت، به نیایش و ستایش آفریدگار می پرداختند و همانند سایر جشن های باستانی، برای شکرگذاری از نعمت های الهی، به جشن و سرور می پرداختند چرا که اعتقاد داشتند که تنها راه شکرگزاری، شادی و سرور است.

 

دی به آذر روز

هشتم دی ماه دومین روز از جشن های چهارگانه دیگان، روز دی به آذر است. در این روز زرتشتیان به رسم سایر جشن ها به نیایش و ستایش اهورامزدا می پردازند.

آتورپات مانسپندان یکی از بزرگ‌ترین روحانیان زردشتی دوره ساسانیان درباره روز دی به آذر روز می‌گوید:

"دی به آذر روز، به شستشوی سر و پیرایش موی و ناخن بپردازید".

دومین روز از جشن های چهارگانه دیگان خجسته باد

جشن میلاد خورشید، اولین روز از جشن های چهارگانه دیگان

در نامگذاری روزهای ماه در ایران باستان، سه روز از هر ماه دی نامیده شده است. دی برگرفته از واژه اوستایی "دَدوَه" به معنای آفریننده است. بر اساس سنت ایرانیان باستان که تقابل روز و ماه را جشن می گرفتند، جشن دیگان را سه روز و به روایتی دیگر چهار روز برگزار می کردند. پیشینیان ما ماه سی روزه را به چهار قسمت تعیین کرده و هر بخش را با نام خدا شروع می کردند.